حیوانات مهاجر، از اعماق اقیانوس تا اوج آسمان

حیوانات به دلایل مختلف مهاجرت می کنند، اما عوامل اصلی معمولاً شامل در دسترس بودن غذا، تغییرات آب و هوا و دما و تولید مثل است. مهاجرت به عنوان یک رفتار سازشی برای بقا توصیف می شود.تعداد گونه هایی که مهاجرت میکنند زیاد است، اما در این مقاله با ٢٤ مورد از آن‌ها آشنا می شویم.

یکی از معروف ترین مهاجرت های جهان در دشت سِرِنگِتی بین تانزانیا و کنیا رخ می دهد. حدود دو میلیون گوزن یال دار سالی یک بار در فصل خشک برای یافتن منابع غذایی جدید سفر می کنند. این مهاجرت با شکوه اواخر فروردین تا اوایل اردیبهشت از نواحی جنوبی دشت سرنگتی به سوی شمال و پارک ملی «ماسایی مارا» در کشور کنیا آغاز می شود.
گوزن های یال دار حین مهاجرت با خطرات زیادی را در پیش دارند، مانند عبور از رود خانه های گِرومتی و مارا که کروکدیل های بزرگ در انتظار وعده های غذایی خود هستند. بعد از این سفر کمابیش طولانی در اواخر پاییز این مسیر ۸۰۰ کیلومتری را باز می گردند.

در آمریکای شمالی به کاریبو معروف است و یکی از طولانی ترین مهاجرت های جهان منتسب به این حیوان است به طوری که برخی از گله ها مسافت رفت و برگشتی بیش از ۴۰۰۰ کیلومتر در سال را تجربه می کنند. البته گفتنی است که مهاجرت میان همه گله ها رواج ندارد به طوری که گوزن های شمالی جنگلی در کانادا و شمال ایالات متحده مهاجرت نمی کنند.
با فرارسیدن زمان تولد گوساله ها کاریبو ها برای کاهش آسیب پذیری در برابر شکار، مهاجرت خود را شروع می کنند، همچنین از دلایل دیگر مهاجرت می توان به دسترسی به منابع غذایی و شرایط آب و هوا نیز اشاره کرد.

یک مهاجرت ۵۰۰ کیلومتری مابین رودخانه چوبه (Chobe River) در نامیبیا و بوتسوانا توسط این حیوان انجام می گیرد. وقتی که فصل خشکی در اواخر پاییز در جنوب و شرق آفریقا فرا می رسد مهاجرت گورخر ها به سرزمین های مرطوب شروع می شود. گورخرهای بُرچِل حدود دو ماه از علفزارهای این مناطق تغذیه می کنند، سپس راه برگشت را در پیش می گیرند.

گاومیش کوهان دار یا بوفالوی آمریکایی زمانی در آمریکای شمالی بسیار فراوان بود. جمعیت بوفالو ها تا اواسط سده نوزدهم حدود سی تا شصت میلیون تخمین زده می شود، اما شکار گسترده، آن ها را تا نزدیک انقراض پیش برد. هم اکنون نیز در بسیاری از زیستگاه های خود منقرض شده طبقه بندی می شوند. پارک ملی یلوستون (Yellowstone) تنها مکانی در آمریکای شمالی محسوب می شود که جمعیت بوفالوی آمریکایی را حفظ کرده است. در این زیسگاه حدود ۵۹۰۰ عدد بوفالو در دو گله مجزا در سال ۲۰۲۲ ثبت شده است.
بوفالوی آمریکایی مهاجرت کوتاهی را در یلوستون با توجه به تغییر فصل انجام می دهد. آن ها دو منطقه زمستانی و تابستانی دارند و این دو محدوده حدود ۱۱۵ کیلومتر با یکدیگر فاصله دارند. در تابستان به مناطق سرسبز مهاجرت می کنند و با شروع زمستان به محدوده تابستانی خود بر میگردند. 

کل سکایی یک نمونه کوچک بز کوهی است و مهاجرتشان تحت تاثیر منابع آب و غذا است. با رسیدن فصل پاییز آن ها در گله هایی که ممکن است تعدادشان به ۲۰۰۰ عدد برسد در جهت جنوب اقدام به مهاجرت می کنند تا قبل از این که برف شروع به بارش کند منابع آب و غذای لازم را پیدا کنند.
جفت گیری در اواخر پاییز اتفاق می افتد و با شروع بهار آن ها به سمت شمال بر می گردند. در این رفت و برگشت سالانه مسافتی حدود ۱۰۰۰ کیلومتر را طی می کنند.

محدوده زیستی خفاش قرمز مرز جنوبی کانادا تا جنوب آمریکای مرکزی می باشد. خفاش های قرمز به دلیل این که نمیتوانند در دمای زیر صفر زندگی کنند هنگام زمستان  به مناطق گرم تر جنوبی مهاجرت می کنند و اواسط بهار به مناطق شمالی برمیگردند. برخی از جمعیت های خفاش های قرمز در مناطق جنوبی و گرمتر سکونت دائمی دارند و دلیلی برای مهاجرت ندارند.

این حیوان بومی جنوب شرقی آسیا، مانند تایلند و فیلیپین و اندونزی است. از آنجایی که میوه بخش قابل توجهی از رژیم غذایی خوک های ریش دار را تشکیل می دهد، مهاجرت این حیوان تحت تأثیر زمان باردهی درختان جنگلی قرار می گیرد.
میمون ماکاک در بقای خوک ریش دار تأثیر زیادی دارد چون از میوه هایی که توسط این میمون ها روی زمین می افتد تغذیه می کنند البته آن ها ریشه و نهال درخت صمغ را نیز می خورند.
صد ها خوک ریش دار در یک گله جمع می شوند و با پیمایش مسافتی بین ۳۰ تا ۶۰۰ کیلومتر مکان جدید و مناسب را پیدا می کنند.

این پستاندار دریایی در شمال اقیانوس آرام شمالی زندگی می کند. وزن نر این پستاندار بزرگ تا ۲ تن میرسد و آن ها می توانند بیش از یک ساعت بدون نفس کشیدن در عمق ۵۰۰ متری آب دوام بیاورند و اغلب اوقات خود را در همین عمق سپری می کنند.
ماده ها در جنوب قلمرو از جمله سواحل ایالت های واشنگتون و اورگِن و نرها در قسمت شمالی مانند خلیج آلاسکا، جزایر آلیوتی و دریای برینگ زندگی می کنند.
در طول زمستان برای تولید مثل به سوی جنوب و ایالت کالیفرنیا و مکزیک سفر می کنند. آن ها اوایل بهار به زیستگاه شمالی بر می گردند. برخی از تحقیقات نشان داده آن ها در مجموع رفت و برگشت ۲۰ هزار کیلومتر را در سال طی می کنند.

این پستاندار آبزی زیرگونه ای از گاو دریایی هند غربی است که در آب های ساحلی فلوریدا و در دریای کارائیب زندگی می کند.
گاو های دریایی فلوریدا نمی توانند در دمای پایین تر از ۲۰ درجه سانتی گراد زنده بمانند به همین جهت مهاجرت های فصلی را انجام می دهند. در تابستان آن ها به سوی شمال سفر می کنند.

این نهنگ را می توان در سراسر اقیانوس های جهان یافت. در اعماق اقیانوس سفر های طولانی را در طول سال انجام می دهد. برای تغذیه آب های سرد را انتخاب می کنند و برای تولید مثل به آب های گرم تر مهاجرت می کنند. مسیر و الگوی مهاجرت برای نهنگ های هر منطقه متفاوت است. به طور مثال برخی از جمعیت های اقیانوس آرام شمالی فاصله ۵۰۰۰ کیلومتری آلاسکا تا هاوایی را طی می کنند و جمعیت غربی اقیانوس آرام شمالی در نزدیکی جزایر فیلیپین و ژاپن تولید مثل می کند و برای تغذیه به دریای برینگ غربی و جزایر آلیوتی آلاسکا مهاجرت می کنند.

هر ساله میلیون ها خرچنگ قرمز زیستگاه جنگلی خود را در جزیره کریسمس (استرالیا) ترک کرده و به سوی اقیانوس به قصد تخم ریزی مهاجرت می کنند. اولین بارندگی فصل پاییز نشانه ای برای شروع مهاجرت است. خرچنگ های قرمز براساس گام های ماه زمان بندی می کنند و برای آن ها بسیار مهم است که در یک چهارم پایانی ماه تخم ریزی را انجام دهند و اگر این زمان را از دست بدهند تا ماه بعدی صبر می کنند.
ماده ها حدود صد هزار تخم می گذارند و آن ها را در اقیانوس رها می کنند. هنگامی که تخم ها تبدیل به بچه خرچنگ قرمز شدند از آب بیرون می آیند و چند سال اول زندگی خود را لابه لای شاخ و برگ های خشکیده یا در حفره ی سخره ها سپری می کنند.

هر چند سال یک بار ماده ها از آب های آزاد اقیانوس برای تخم گذاری در سفری که ممکن است صدها یا هزاران کیلومتر طول بکشد به ساحل مهاجرت می کنند و به طور معمول به همان جایی که در آن به دنیا آمده اند باز می گردند.
بزرگترین محدوده های تخم گذاری این لاکپشت ها در سواحل پارک ملی تورتیگرو واقع در کشور کاستاریکا، جزیره رِین (raine island) استرالیا می باشد. همچنین در جزایر هاوایی آمریکا و سواحل خلیج فارس و دریای عمان نیز یافت می شوند.
از حدود 120 تخمی که هر ماده می گذارد تنها دو درصد آن ها به بلوغ می رسند و لاک پشت سبز دریایی نر برخلاف ماده وقتی به دریا می رسد هرگز به ساحل بر نمی گردد.

این ماهی های خاویاری در ماه های گرم از اقیانوس به رود خانه ها و دهانه رود برای تولید مثل مهاجرت می کنند. بچه های متولد شده چند ماه را در آب های لب شور می مانند تا به اندازه کافی بزرگ شوند تا راهی اقیانوس شوند. زمانی که موعد تولید مثل شان فرا برسد به همان منطقه که به دنیا آمده اند برای تخم ریزی باز می گردند.
علت مهاجرت تاس ماهی اطلس به آب های شیرین شانس بقای بیشتر برای فرزندانشان است، اگر آن ها در اقیانوس تخم ریزی کنند در قبال شکارچیان آسیب پذیری بیشتری دارند.

سه جمعیت عمده سالمون اطلسی شامل جمعیت های آمریکای شمالی، اروپایی و بالتیک می شود. آن ها به منظور تولید مثل، مانند تاس ماهی اطلس به آب های رود خانه مهاجرت می کنند و برای این کار از تکنیک هایی بهره می برند. آن ها برای جهت یابی از میدان مغناطیسی زمین کمک می گیرند و وقتی که به دهانه رود می رسند از طریق حس بویایی خود متوجه می شوند که چقدر به مقصد نزدیک شده اند.
آن ها مهاجرت خود را در بهار شروع می کنند و بعد از عملیات تخم ریزی به دریا بر می گردند. وقتی نوزاد ها به دنیا می آیند بوی آنجا را به خاطر می سپارند تا اینکه وقتی بالغ شدند برای تخم ریزی دوباره به همان منطقه بازگردند.

معمولاً حرکت های روزانه مهاجرت محسوب نمی شود اما می توان عروس دریایی طلایی را استثنا دانست چون حرکت آن ها قابل پیش بینی و برای بقا ضروری است.
در بافت های این عروس دریایی نوعی جلبک تک سلولی به نام زوگسانتله (zooxanthellae) زندگی می کند و این دو برای بقا یک رابطه دو طرفه دارند. زوگسانتله برای بقا به نور خورشید نیاز دارد، پس عروس دریایی طلایی مسیر مشخصی را برای دریافت نور خورشید طی می کند و در عوض زوگسانتله مواد مغذی مورد نیاز عروس دریایی را فراهم می کند.

پرنده ای که به خوبی با محیط های شهری سازگار شده و اغلب در پارک ها و مناطقی که حوضچه یا دریاچه دارند دیده می شود. غازهای کانادایی در گله های ۳۰ الی ۱۰۰ تایی حرکت می کنند اما گله های بزرگتر در زمان مهاجرت قابل مشاهده است. آن ها در ارتفاعات پایین پرواز می کنند و هنگام پرواز، گله به شکل «V» می شود.
با فرا رسیدن زمستان آب در زیستگاه آن ها یخ می زند و همین امر باعث مهاجرت غاز کانادایی به سمت جنوب می شود. آن ها می توانند با سرعت ۶۵ کیلومتر در ساعت به طور یکنواخت پرواز کنند و اگر شرایط آب و هوایی ایده آل باشد می توانند سرعت خود را تا ۱۱۵ کیلومتر بر ساعت بالا ببرند.
در شرایط مناسب آب و هوایی، ۲۵۰۰ کیلومتر مسافت را در یک روز می پیمایند. میانگین طول سفر آن ها به سوی جنوب ۳۲۰۰ تا ۵۰۰۰ کیلومتر تخمین زده می شود. البته لازم به ذکر همه گله ها مهاجرت نمی کنند و به طور دائمی در محدوده خانه خود می مانند.

پرنده ای غالباً سفید است که سری سیاه و منقار و پاهایی نارنجی دارد. پرستوی دریایی شمالگان به دلیل مهاجرتی که انجام می دهد بسیار معروف و مورد توجه هست. آن ها با سفر از قطب شمال به جنوب رکورد طولانی ترین مهاجرت در میان حیوانات با مسافتی بیش از ۴۰۰۰۰ کیلومتر (مجموع رفت و برگشت) در سال را به خود اختصاص داده اند. البته مسافت های طولانی تری نیز گزارش شده که رکورد آن ها را به ۱۰۰۰۰۰ کیلومتر در سال افزایش می دهد.
آن ها از ماه مِی تا اوایل ژوئن ( اردیبهشت و خرداد) در قطب شمال تولید مثل می کنند. در اواخر تابستان و اوایل پاییز آن ها مهاجرت بزرگ خود به سمت قطب جنوب را آغاز می کنند.

اگر ساکن آمریکای شمالی باشید احتمال این که در حیاط خانه خود آن ها را مشاهده کنید زیاد است. کمبود منابع غذایی و تغییرات آب و هوا علت های اصلی مهاجرت هستند. البته تعدادی از آن ها ممکن است اگر به منابع غذایی فراوان دسترسی داشته باشند قید مهاجرت را بزنند.
سینه سرخ آمریکایی رژیم غذایی خود را با تغییر فصل تغییر می دهد. در تابستان از حشرات و بی مهرگان تغذیه می کنند و با فرا رسیدن زمستان به سبب کمبود این مواد غذایی سرشار از پروتئین، عمدتاً از توت های وحشی تغذیه می کنند.

تنها گونه مرغ مگس خوار که در نیمه شرقی ایالات متحده وجود دارد مرغ مگس خوار گردن یاقوتی می باشد. این مرغ های مگس خوار برای گذران زمستان، هر سال به مناطق استوایی در مکزیک مهاجرت می کنند. در حین مهاجرت توقف هایی را برای تغذیه از گل ها انجام می دهند. در بهار و اوایل تابستان به زیستگاه خود در آمریکا که محل تکثیر و تولید مثل مرغ مگس خوار گردن یاقوتی نیز محسوب می شود باز می گردند. در طول تابستان می توان آن ها را در باغ ها و پارک های جنگلی مشاهده کرد.

ترکیب نارنجی و سیاه در پرهای این پرنده جلوه خاصی به او داده است. پری شاهرخ یا مرغ انجیر خوار بالتیمور برای سپری کردن زمستان به مناطق استوایی سفر می کند. در اوایل بهار بعد از عزمیت به زیستگاه شمالی خود واقع در نیمه شرقی آمریکای شمالی، لانه سازی را برای تخم گذاری و تولید مثل آغاز می کنند.

این پرنده شکاری بومی آمریکای شمالی است و در فصل زمستان به سمت جنوب سفر می کنند. باز بال پهن یکی از معدود پرندگان شکاری است که مهاجرت سالانه کامل دارد. آن ها به صورت گروهی مهاجرت می کنند و گروه های کوچک تر کاملاً به سمت جنوب نمی روند و در مرکز آمریکا مستقر می شوند.
باز بال پهن فصل تولید مثل را در جنگل های مخروطی و خزان کننده سپری می کند. در این فصل در آسمان پرواز می کنند و با ایجاد صدا به دنبال جفت احتمالی خود می گردند.

یکی از معروف ترین گونه های پنگوئن که بومی قطب جنوب هستند. این پرندگان که در امر پرواز کردن ناتوان هستند بین منطقه پرورش و منطقه تغذیه مهاجرت می کنند. برای تولید مثل به صفحات یخی متصل به خط ساحلی قطب جنوب سفر می کنند. ماده ها بعد از این که یک تخم گذاشتند آن را به نر می سپارند و برای یافتن غذا به دریا می روند. نرها بیش از دو ماه را صرف نگه داری از تخم می کنند.
پنگوئن های امپراتور تا زمانی که بچه ها حدوداً دو ماهه شوند در منطقه پرورش می مانند و اواخر پاییز به منطقه تغذیه می روند.

بومی آمریکای شمالی و به دو دسته جمعیتی تقسیم می شوند. جمعیت های شرقی و غربی پروانه شهریار در قسمت شرقی و غربی رشته کوه راکی مستقر هستند. در فصل زمستان جمعیت غربی به کالیفرنیا و جمعیت شرقی به کوه های سیِرا مادره (Sierra Madre) در مکزیک مهاجرت می کنند.
آن ها نمی توانند دمای زیر صفر را تحمل کنند به همین دلیل مسافتی نزدیک به ۵۰۰۰ کیلومتر را طی می کنند تا به زیستگاه های زمستانی خود برسند. این سفر برای برخی از پروانه ها ممکن است دو ماه طول بکشد.

نوعی سنجاقک از خانواده آسیابک های آب نشین است که به اکتشاف سراسر کره زمین به استثنای قطب جنوب می پردازد. آن ها به جهت پیدا کردن مکانی مناسب برای تولید مثل مهاجرت می کنند. جمعیت هایی که در مناطق سردسیر زندگی می کنند نیز به دلیل سرد شدن هوا مهاجرت می کنند.
برخی مخالف قرار گیری آن ها را در دسته حیوانات مهاجر هستند و صرفاً آن ها را حیواناتی سرگردان می دانند و دلیل خود را اینگونه بیان می کنند که مانند دیگر حیوانات الگوی مهاجرت خاصی ندارند.
رفتار مهاجرتی آن ها تحت تاثیر پرورش است زیرا آن ها در آب های راکد و نیمه راکد به تولید مثل می پردازند.