فهرست قرمز اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت با ارائه اطلاعات مفیدی از اجزای سازنده طبیعت به نهادها و سازمان‌های حفاظت از محیط زیست کمک می‌کند تا هدفمند تر تصمیم گیری کنند.
اتحادیه جهانی حفاظت از منابع طبیعی که در سال ۱۹۴۸ تاسیس شده است بزرگترین و متنوع ترین شبکه زیست محیطی جهان است. ۱۴۰۰ سازمان و ۱۵۰۰۰ دانشمند و بیش از ۱۶۰ کشور عضو این اتحادیه هستند این تنوع و تخصص IUCN را به مرجع جهانی در مورد وضعیت طبیعت و اقدامات لازم برای حفاظت از آن تبدیل می کند.
فهرست قرمز این اتحادیه از سال ۱۹۶۴ شروع به فعالیت کرد و به جامع ترین منبع اطلاعاتی جهان در خصوص گونه های در حال انقراض تبدیل شد. این فهرست فقط به حیوانات اختصاص ندارد بلکه شامل گیاهان، قارچ ها، مرجان ها و ... نیز می شود.
فهرست قرمز یک شاخص برای سنجش سلامت تنوع زیستی است، از آن مهمتر ابزاری است که اندازه جمعیت، محدوده زیستی، تهدیدات، اقدامات حفاظتی و اطلاعات کامل دیگری درباره ی گونه مورد نظر در اختیار کارشناسان قرار می دهد تا الویت بندی و اقدامات لازم برای پیشگیری از انقراض حیوانات را انجام دهند.
تا به امروز گونه های زیادی از جانداران مورد بررسی قرار گرفته اند. علاوه بر گونه های جدید کشف شده گونه های دیگر نیز به طور مجدد مورد بررسی قرار می گیرند و طبق این تحقیقات متاسفانه تنوع زیستی در حال کاهش است، اما گاهی اوقات خبرهای خوبی نیز به گوش می رسد. در حال حاضر، بیش از ۱۵۰۳۰۰ گونه در فهرست قرمز قرار گرفته اند که بیش از ۴۲۱۰۰ گونه در خطر انقراض قرار دارند.
دسته بندی فهرست قرمز میزان نزدیک بودن به انقراض یک گونه را نشان می دهد.
گونه هایی در این دسته قرار می گیرند که به طور کامل نابود شده اند.
گونه هایی که در طبیعت منقرض شده ولی هم چنان در اسارت مانند باغ وحش ها هنوز باقی هستند. مانند ماکائو اسپیکس که نهاد هایی در تلاش اند که این پرنده را به طبیعت بازگردانند.
گونه های این دسته بندی به صورت بحرانی در حال انقراض هستند. نمونه بارز این دسته بندی ما ایرانیان یوز آسیایی که به شدت در خطر انقراض قرار دارند.
هنوز به حالت بحرانی نرسیده اند ولی همچنان خطر انقراض بالایی دارند.
همان طور که از عکس مشخص است این دسته بندی و دسته بندی های خطر انقراض و وضعیت بحرانی شامل گونه های در خطر انقراض هستند، ولی گونه های این دسته بندی خطر کمتری را حس می کنند.
گونه های موجود در این دسته بندی هنوز در خطر انقراض نیستند ولی تعداد آن ها به اندازه ای رسیده که در آستانه تهدید قرار دارند.
در این دسته بندی گونه هایی قرار دارند که از مستندات موجود به طور کامل ارزیابی شده اند و نسبت به سایر دسته بندی ها باید نگرانی کمتری نسبت به انقراض آن ها داشته باشیم ولی به این معنا نیست که به خودمان اجازه دهیم که به آن ها یا به زیستگاهشان آسیب بزنیم. هر سه گونه شتر مرغ شاخدار در این دسته بندی قرار دارند.
به دلیل ناقص بودن اطلاعات موجود از گونه های مورد بررسی هنوز دسته بندی مناسبی برایشان در نظر نمی گیرند و آن ها را در این دسته بندی قرار می دهند.
گونه هایی که هنوز ارزیابی نشده اند و فعلا جایی در فهرست قرمز ندارند.
*گونه های در خطر انقراض ممکن است به عنوان منقرض شده یا منقرض شده در طبیعت نیز برچسب گذاری شوند.
*فهرست قرمز دسته بندی های دیگری نیز برای دسته بندی های منطقه ای دارد مانند «غیر قابل اجرا در منطقه» و «انقراض در منطقه». شیر آسیایی که به شیر ایرانی نیز معروف است در طبیعت ایران منقرض شده و در هند در خطر انقراض (EN) قرار دارد.
گونه ها بر اساس پنج معیار روی اندازه جمعیت (کاهشی یا افزایشی) و محدوده جغرافیایی سنجش می شوند و دسته بندی مناسب برای آن ها در نظر گرفته می شود.
این معیار ها را می توانید در این لینک مشاهده کنید.
منبع: وبسایت رسمی IUCN
